انواع نقشه ها
فرش دستباف ایرانی به دلیل تنوع و غنای فرهنگی، دارای انواع مختلفی از نقشهها و طرحها است. این نقشهها بر اساس مناطق مختلف ایران و همچنین سبکهای خاص هنری و فرهنگی دستهبندی میشوند. در زیر به یکی از معروفترین انواع نقشههای فرش دستباف ایرانی اشاره میکنیم:
نقشههای لچک و ترنج: این نوع نقشهها شامل یک ترنج مرکزی بزرگ است که معمولاً در وسط فرش قرار دارد و چهار لچک در چهار گوشه فرش. این طرحها بسیار متداول و محبوب هستند و در بسیاری از مناطق ایران بافته میشوند.
خصوصیات و مشخصات :
نقشههای لچک و ترنج یکی از محبوبترین و متداولترین طرحهای فرش دستباف ایرانی هستند که به دلیل زیبایی و تعادل بصری خود، در بسیاری از مناطق ایران بافته میشوند. این نقشهها دارای ویژگیهای خاصی هستند که آنها را متمایز میکند:
ترنج مرکزی: یکی از ویژگیهای اصلی این نقشهها وجود ترنجی بزرگ در مرکز فرش است. ترنج معمولاً به شکل دایره، بیضی یا لوزی طراحی میشود و میتواند شامل نقوش گل، بته جقه یا سایر الگوهای هنری باشد. ترنج به عنوان نقطه کانونی فرش عمل میکند و توجه بیننده را به خود جلب میکند.
لچکها: در چهار گوشه فرش، نقوشی به نام لچک قرار میگیرند که معمولاً به شکل مثلثی یا منحنی هستند. لچکها به گونهای طراحی میشوند که با ترنج مرکزی هماهنگی داشته باشند و به تعادل بصری فرش کمک کنند.
حاشیهها: فرشهای لچک و ترنج معمولاً دارای حاشیههای پهن و باریک هستند که به صورت متناوب در اطراف فرش قرار میگیرند. این حاشیهها میتوانند شامل نقوش گل، بته یا الگوهای هندسی باشند و به تقویت زیبایی کلی فرش کمک کنند.
رنگبندی: این نقشهها معمولاً از رنگهای متنوع و هماهنگ استفاده میکنند. رنگهای سنتی مانند قرمز، آبی، کرم، سبز و طلایی به طور گسترده در این طرحها به کار میروند.
تقارن و توازن: یکی از ویژگیهای بارز نقشههای لچک و ترنج، تقارن و توازن در طراحی است. این ویژگی باعث میشود که فرش از هر زاویهای که نگاه شود، زیبا و متعادل به نظر برسد.
نقشههای لچک و ترنج به دلیل زیبایی و هماهنگی خاص خود، همواره مورد توجه هنردوستان و علاقهمندان به فرشهای دستباف ایرانی بودهاند و به عنوان نمادی از هنر و فرهنگ ایرانی شناخته میشوند.
انواع طرح لچک ترنج
طرح لچک ترنج در فرشها دارای انواع مختلفی میباشند. هر یک از طرح لچک و طرح ترنج دارای انواع مختلف و گوناگونی میباشد. از انواع طرح لچک میتوان به لچک تو در تو، لچک مداخل، لچک مداخل کنگرهای، لچک چهار ترنج، لچک طرهای، لچک قرینه و لچک ترنج ساده شده و لچک ترنج سبک محتشم و …. و از انواع طرح ترنج نیز میتوان به ترنج هندسی، ترنج تو در تو، ترنج دوگانه، ترنج سهگانه، ترنج بیرونی و ترنج میانی، گل ترنج، برگ ترنج، سر ترنج، ته ترنج و …. اشاره نمود. همانطور که پیشتر به آن اشاره نمودیم، طرح ترنج را در وسط و مرکز فرش اجرا میکنند و طرح لچک را در چهار گوشه آن به اجرا در میآورند.
به طور کلی طرح لچک ترنج به چند صورت تولید میگردد. در نوعی از آن لچک و ترنج ساده و متناسب در بافتی معمولی مورد استفاده قرار میگیرند. یک طرح دیگر که به آن طرح ترنجدار میگویند، قالی فقط دارای ترنج است و در آن لچک وجود ندارد. در نوع دیگر نیز بر خلاف این مدل فقط لچک اجرا شده و طرح ترنج کار نمیشود.
لچک چیست؟
کلمه لچک در اصطلاح به معنای گوشه است و در واقع به جایگاه قرارگیری طرح در گوشه زمینه گفته میشود. به عبارت دیگر به یک چهارم نقشه میانی فرش با شکل شبیه به هم و یا متفاوت با چهار گوشه دیگر در متن فرش در اصطلاح قالی بافی لچک میگویند. این طرح هم در فرشهای دستباف و هم در فرشهای ماشینی به اجرا درمیآید. این دو نوع فرش در هنگام شستشو دارای هزینه قالیشویی متفاوتی میباشند. زیرا دارای ارزش متفاوتی هستند.
لچک ترنج چیست
ترنج چیست؟
اگر میخواهید بدانید ترنج چیست، باید بدانید که ترنج یکی از مشخصترین و مشهورترین طرح در فرش طرح لچک ترنج است. ترنج در معنای لغوی به معنای میوه بالنگ است. اما در طراحی نقشه فرش معمولاً به صورت دایره، بیضی و نوار طراحی میشود. به عبارت دیگر ترنجها فضاهای مشخصی در فرش هستند که در درون آنها نقشهای طراحی شده است. این نقشها از نقشهای اسلیمی، ختایی و … میباشند. این نقشها و طرحها در داخل ترنج، سبب جداسازی نقش ترنج از سایر طرحها شده و آن را تبدیل به یک مدال و کادر در مرکز فرش میکند. این امر زیبایی و جلوه ترنج را دو چندان مینماید.
در برخی از موارد از چند ترنج در داخل یک ترنج استفاده میشود که در این حالت این طرح را کاسه نیم کاسه یا ترنج تو در تو مینامند. ترنجها از قسمتهای مختلفی طراحی میشوند که مهمترین قسمت آنها قسمت مرکزی آنها است که خود ترنج است. اندازه ترنج نیز در فرشهای مختلف، متفاوت است و در برخی از فرشها مانند فرش اصفهان و کاشان و … طرح کوچکتری داشته و در برخی دیگر همانند فرش هریس و مشهد تا حدودی بزرگتر میباشد.
طرح ترنج در فرش دستباف
لچک و ترنج فرش میتواند نقوش متنوعی داشته باشد. به طور کلی ترنج فرش به 3 دسته کلی تقسیم میشوند. ترنج هندسی با طرح هندسی، زمینهای ساده اما گوشههای شلوغتری دارد. در این نوع طرح، سادگی و شلوغی گوشهها میتواند دلیل خوبی برای چشمنوازی آن باشد. این حاشیهها برای مرکز فرش یعنی ترنج، به صورت یک قاب عمل میکند و آن را دربرمیگیرد. معروفترین آن فرش آباده است که یک ترنج لوزی شکل در وسط فرش قرار دارد. علاوه بر این 4 طرح کوچکتر در گوشهها نیز وجود دارد. معمولا ترنج وسط فرش در این طرح شامل نقشهایی مانند پرندگان، انواع حیوانات و گلهای زیبا است.
طرح لچک ترنج در فرش دستباف
ترنج هندسی در طراحی سراسری، که طرح ترنج آن در وسط فرش قرار دارد. در قسمت زمینه ترنج طرحهای کوچکی وجود دارد که گاه منظم یا منظم است. یکی از نقاط جذاب این فرش، وجود طرحهای ظریف در زمینه ترنج فرش است. معمولا این طرح را در فرشهای روستایی خواهید دید. طرح ترنج هندسی تکرار شونده: در این طرح، ترنج فرش با الگوی خاصی تکرار میشود. این طرح را در فرشهای قشقایی شیراز، کرد و قفقاز میتوانید ببینید.
ترنج افشار فروشگاه اینترنتی است که تلاش می کند مرغوب ترین و اصیل ترین فرش های دست بافت افشار را که حاصل دسترنج هنرمندان تکاب، بیجار، ،شاهین دژ، بوکان ، خوی ، مهاباد و زنجان است را عرضه نماید همچنین انواع قالی ، گلیم فرش ، تابلو فرش ، ورنی , سجاده و گلیم را که هنر اصیل هنرمندان استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی ،کردستان، همدان ،زنجان است را معرفی نموده و آن را به علاقمندان این هنر اصیل ایرانی ارائه کند